Konuk yazar: Av. Erdem Turan
Daha önce Okan Yıldırım’ın da dile getirmiş olduğu gibi tanımlayıcı (genel) isimlerin (uygulamadaki karşılığı ile jenerik isimler) markasal anlamda kullanılmalarında bir takım sınırlamalar bulunmaktadır. 556 Sayılı Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 7/1-c maddesi: “Ticaret alanında cins, çeşit, vasıf, kalite, miktar, amaç, değer, coğrafi kaynak belirten veya malların üretildiği, hizmetlerin yapıldığı zamanı gösteren veya malların ve hizmetlerin digger karakteristik özelliklerini belirten işaret ve adlandırmaları münhasıran veya esas unsur olarak içeren markalar” ın tescil edilemeyeceğini net bir biçimde ifade etmiştir.
Benzer sınırlamalar alan adları kullanımı açısından da geçerlidir. Alan adları uyuşmazlıkları çözüm prosedürünü düzenleyen UDRP kurallarına göre de cins (jenerik) isimler ve meslek isimlerinin alan adımı olarak kullanımı bir tecavüze neden olmaz. Dolayısıyla böyle bir durumda marka hakkına dayalı olarak dahi olsa bu alan adının transferine karar verilemez. Bu durum özellikle taraflar ve hakem aynı anadile sahipse geçerlidir. Örneğin cityutilities.com (D2000-0407) kararında aynı zamanda Amerika’da uzun yıllar faaliyet gösteren enerji ve taşımacılık şirketinin unvanı olan alan adını alan şahsın alan adının devri için 75.000.-USD istemesi gibi bir kötü niyet kanıtı olmasına rağmen “cityutilities” kelime grubunun jenerik bir isim olması sebebi ile alan adının transfer talebi reddedilmiştir. (Savaş Bozbel – İnternet Alan Adlarının Korunmasında Icann Usulü – Sf. 67 – Ankara 2006). Aslında böyle olması da son derece doğaldır. Aksi halde toplumda yaygın olarak kullanılan bir takım kelimelerin kullanımının bazı kişi ya da kurumların tekeline bırakılması gibi yanlış bir sonuç doğabilecektir.
Bu bakımdan yildirim.net’te de değinilmiş olan sahibindentekne.com alan adının transfer talebinin reddi kararı son derece önemlidir. Bununla birlikte farklı yönde kararlarla da karşılaşmaktayız. Örneğin aynı markaya ilişkin sahibindenara.com (D2009-0101), sahibindenbak.com (D2010-0556) ve sahibinden-al.com (D2013-0328) alan adlarına ilişkin uyuşmazlıklarda bu alan adlarının şikayetçiye devrine karar verilmiştir.
Bu bağlamda yine tanımlayıcı isim sayılabilecek engelsizbankacilik.com (D2013-0942) ve yine tanımlayıcı isim olarak kabul edilebilecek hepsiburada markasına ilişkin pek çok alan adı transfer kararı mevcuttur. Örneğin hepsiburadaindirimli.com (D2010/0432), hepsiburadakirtasiye.com (D2013-0425) gibi pek çok alan adının şikayetçiye devrine karar verilmiştir.
Ayrıca tanımlayıcı olduğu açık olan meyveciceksepeti.com alan adının dahi transferine karar verilmesi kanaatimce hatalıdır (D2010-0111).
Türkiye ile ilgili olarak bu kararların aksine kararlar da elbette ki mevcuttur. Örneğin paradurumu.com (D2013-2041) alan adının transferine ilişkin talep reddedilmiştir. Şikayet edilen taraf da savunmasını “paradurumu” kelime grubunun jenerik isim olması üzerine kurmuştur. Hakem farklı gerekçelerle birlikte bu alan adı transfer talebini reddetse de kelimenin tanımlayıcı olması da kanaatimce bu kararın verilmesinde oldukça etkili olmuştur.
Elbette ki her somut olay kendi içerisinde ayrıca değerlendirilmelidir. Ancak verilecek kararların birbirleriyle büyük çelişkiler içerisinde olmaması gerektiği de son derece önemlidir. Aksi durum bir alan adına yatırım yapmayı düşünen kişi ya da kuruluşları büyük bir ikilemde bırakabilecektir.
Son olarak, DomainBulten.com’da bahsi geçen 50.000.-USD. Bedel ödenerek Apple Inc. Firmasının almış olduğu “apple.net” alan adı için de bazı görüşlerimi ifade etmek isterim. Olayın hukuki bir karardan çok büyük ölçüde ticari ve son derece mantıklı bir yaklaşım olduğu kanaatindeyim. Çünkü Apple firması zaten bu alan adının transfer prosedürü için belli bir bütçe ayırmak zorundaydı. Bu süreç sonucunda ispatı gereken şartlar yerine getirildiğinde alan adının transferinin sağlanması söz konusu olabilirdi. Ancak bu alan adının bir cins isim (jenerik isim) olarak kabul edilerek veya farklı bir gerekçe ile alan adı transferinin reddine karar verilmesi halinde durum çok farklı olabilecekti. Bu durumda belki de pazarlıklarda konuşulan rakamlar bir anda –Apple firmasının ticari büyüklüğü de düşünüldüğünde- milyon dolarları bulabilecekti. Dolayısı ile Apple yetkilileri hiçbir riske girmeden kendileri için son derece düşük bir bedele bu önemli olan adını satın almış oldular. Yöneticilik bakımından son derece önemli bir başarı olduğu kanaatindeyim.
Saygılarımla,
Av. Erdem Turan